Prof.Dr.Oral Sander bu eserinde, başlangıcından itibaren Osmanlı dış politikasını örnekleriyle birlikte titizlikle anlatmış, zaman zaman da iç gelişmelere değinerek bunların dış politikaya etkilerini ortaya koymuştur. Kitap beş bölümden oluşmaktadır:
Birinci bölümde; Türklerin Orta Asya’dan göçleri ve yazarın “Beş Deniz Yaylası” ismini verdiği Mezopotamya ve Anadolu’ya yerleşmeleri, burada üstünlük kurmaları, Anadolu’ya ilk gelişleri, burada Bizans’la mücadeleleri ve üstünlüğü ele geçirmeleri anlatılmaktadır.
İkinci bölümde; Osmanlıların Avrupa’ya geçmeleri, burada üstünlüğü ele geçirerek İstanbul’u fetihleri, Grek kilisesini hakimiyet altına almaları ve imparatorluk haline gelmeleri anlatılmıştır.
Üçüncü bölümde; Osmanlı’nın duraklaması, duraklama nedenleri, ilk toprak kaybı ve Karlofça Antlaşması, Rus savaşı, Pasorofça Antlaşması ve Lale devrinin başlaması, bu dönemde yapılan yenilikler ve Kabakcı isyanıyla devrin sona emesi üzerinde durulmuştur.
Dördüncü bölümde; Osmanlı’nın Avrupa’da gerilemesi, gerilemenin nedenleri, Fransa Devriminin etkileri, III.Selim dönemi ve yenilik çabaları bu arada devam eden Osmanlı-Rus savaşları, Fransız’ların Mısır’ı işgali ve yenilgiye uğratılması, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyanı, Mora ayaklanması ve Yunanistan’ın doğuşu, Kırım savaşı ve dışardan ilk kez borç alınması gibi konular üzerinde durulmuştur.
Beşinci ve son bölümde ise Osmanlı İmparatorluğunun yıkılması ve nedenleri incelenmiştir. Bu süreçte 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı ve Ayestefonos Antlaşması, Berlin Antlaşması, I inci ve II nci Meşrutiyetin ilanı, I inci ve II nci Balkan savaşları, İttihat veTerakki Cemiyetinin yönetimi ele geçirmesi ve imparatorluğu I inci Dünya Savaşına sokarak yok olmasına sebep olması anlatılmıştır. İmparatorluk, 19 Ağustos 1922 tarihli Sevr Antlaşması ile de fiilen ortadan kalkmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu en kötü dönemlerinde bile dünya siyasetini etkileyecek kadar büyük bir güç olmayı başarmış, İngiliz ve Roma İmparatorlukları ile birlikte dünyanın en uzun süre yaşamış üç büyük İmparatorluğundan birisidir.
XVIII inci yüzyıla kadar Avrupa’yı kendisine muhatap olarak bile kabul etmemiş, onlarla ilişkilerini daha tek taraflı olarak sürdürmüş ve bu politikası ile onların çeşitli hastalıklarından kurtulmuştu.
Ancak bu politika bir süre sonra aleyhine sorunlar doğurmuş, XVIII nci yüzyıldan itibaren onlarla ikili ilişkiler kurmaya başlamıştı. Osmanlı İmparatorluğu artık Avrupa’ya karşı “savaş” silahı yerine “Diplomasi” silahını kullanmaktaydı. Osmanlı diplomasisi çok kısa sürede büyük bir mesafe kaydetmiş ve imparatorluğun ömrünü en az iki yüzyıl daha uzatmıştı.
Yazarın kitabın ismini “Anka’nın yükselişi ve Düşüşü ” koymasının nedeni ise Grek ve Mısır mitolojisinde Phoneix kuşu ile Osmanlı İmparatorluğu arasında kurduğu benzerliklerdir. Phoneix’in Türkçe karşılığı ” Anka kuşu” dur. Osmanlı İmparatorluğu da Anka Kuşu gibi, I inci Dünya Savaşına girmek suretiyle intihar etmiş ve yine onun gibi küllerinden tekrar doğmuştu. Doğan bu yeni devletin ismi ise “Türkiye Cumhuriyeti” dir.
